جشن مهر
جشن مهر
“روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان
مهر بیفزای نگار ماه چهر مهربان
مهربانی کن به جشن مهرگان و روز مهر
مهربانی کن به روز مهر و جشن مهرگان
جام را چون لاله گردان از نبیده باده رنگ
وندر آن منگر که لاله نیست اندر بوستان”
این جشن در روز مهر از مهرماه برگزار می شد. که هم اکنون برابر با دهم مهرماه است. افزون بر یکی بودن نام (روز مهر از ماه مهر) مناسبت های دیگری را نیز برای برگزاری این جشن بر می شمردند.که معروف ترین آن قیام کاوه آهنگر و پیروزی بر ضحاک و به پادشاهی شستن فریدون است.
ضحاک که پس از چیرگی بر جمشید پادشاه ایران به تخت نشسته بود . به ستمگری و کشتار ایرانیان پرداخت به گونه ای که مردم ایران به رهبری کاوه آهنگر بر او شوریده و به سپاه فریدون برادر زاده جمشید گرویدند. فریدون پس از پیروزی بر ضحاک او را در کوه دماوند به بند کشید.
این خود نکته ایست که نشان میدهد هرگاه که مردمان بر ستمگران بی تفاوت شوند.ضحاک زمان بر آنها چیره خواهد شد.
فردوسی و اسدی توسی از آن چنین یاد کرده اند:
فریدون چون شد بر جهان کامکار
ندانست جز خویشتن شهریار
به روز خجسته سر مهرماه
به سر بر نهاد آن کیانی کلاه
کنون یادگار است از او ماه مهر
بکوش و برنج، ایچ منهای چهر
فریدون فرخ به گرز نبرد
ز ضحاک تازی بر آورد گرد
چو در برج شاهین شد از خوشه مهر
نشست او به شاهی سر ماه مهر
بر آرایش مهرگان جشن ساخت
به شاهی سر از چرخ مه برافراخت
در میان جشن های ایرانیان، جشن مهر یا مهرگان و نوروز از ارزش ویژه ای برخوردار بودند.
واژه «مهر» را به دو معنی «مهر و عشق و محبت و دوستی» و «پاسدار پیمان میان مردمان» میتوان برشمرد.
واژه «گان» را پسوندی می داند برابر با معنی جشن، بنابراین یا باید گفت «جشن مهر» یا «مهرگان».
مهرگان در تاریخ ایران:
در جامعه کشاورزی زمان برداشت، انباشتن فرآورده ها، پرداختن خراج و مالیات، اندوختن نیازمندیهای زمستانی بوده که هنوز هرچند نه به نام مهرگان برگزار میشود.
کتزیاس پزشک دربار هخامنشی میگوید:« این تنها موقع سال است که، شاهان پارس میتوانند و حق دارند تا میتوانند شراب بنوشند.»
در زمان ساسانیان در این روز تاجی را که به صورت آفتاب بود به سر میگذاشتند و برای ایرانیان بازاری برپا میشد.
آتش بازی، اسب سواری، چوگان، به جنگ انداختن قوچ های جنگی از دیگر بخشهای مراسم بود.
ایرانیان بر این باور بودند که اهورا، یاقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون می آورد.
و ارج این دو روز بر روزهای دیگر مانند برتری یاقوت و زبرجد، بر گوهرهای دیگر است.
جای پای مهرگان در میان مردمان کشورهای دیگر:
مهرجان معرب مهرگان، واژه ایست که هم اکنون در بسیاری از کشورهای آسیایی به ویژه کشورهای عربی به معنای جشن و فستیوال به کار می رود که خود نشانگر بزرگی این جشن در دوران باستان و تاثیر آن در فرهنگ دیگر کشورها میباشد.
گردآوری:مرسده رنجبر
