فبک ۱۹- سرزمین باران
نویسنده: الهام زنجانیان (مربی و تسهیلگر)
به نام آنکه فکرت آموخت
_____
داستان آشنایی من با فبک_قسمت نوزدهم_
_فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، فرصتی برای رشد اولیا و مربیان در کنار کودکان و نوجوانانشان_ تجربه زیسته، به مناسبت ۲۹ آبان روز جهانی کودک_
______________
این قسمت: سرزمین باران
باران تو خاک خشک را تر کن
دانه‌ی نیلوفر با باد…
یا در سر زمین باران[۲] بودیم؛ یا در تالار آبی. هر پنجشنبه بعد از مدرسه _آن وقت‌ها هنوز پنجشنبه‌ها مدرسه باز بود._خیلی عجله‌ای بچه‌ها را آماده می‌کردم. لقمه‌ای دستشان می‌دادم که در راه بخورند و وسایل نقاشی را برمی‌داشتیم و می‌رفتیم طرف خیابان انقلاب، ضلع شمال‌غربی چهارراه کالج ماشین را در بن‌بست البرز جلو دبیرستان البرز پارک می‌کردم؛ از مقابل مغازه‌های پارچه فروشی و فروشگاه‌های لباس مردانه رد می‌شدیم و جلوی ساختمان ۷۷۷ روبروی خیابان خارک، مقواهای اشتنباخ لوله شده را که تقریباً هم قد خودشان بود به دست کوچکشان می‌دادم و دست دیگر را می‌گرفتم و بدو بدو از پله‌ها بالا می‌رفتیم؛ تا مبادا لحظه‌ای کلاس را از دست بدهیم. مقابل در شیشه‌ای آموزشگاه که می‌رسیدیم؛ نوک پا می‌ایستادند تا دستشان به زنگ برسد.
روی تابلو کوچکی در کادر مربع، با طراحی قطره‌های آب می‌شد واژه باران را خواند. آموزشگاه هنرهای تجسمی سرزمین باران. به مدیریت خانم توکلی‌نیا. با حضور برادران نادر و حسین فاطمی. استاد نادر فاطمی را پیش‌تر می‌شناختم. استاد نقاشی کودک بود؛ زمان دانشجویی خواهرم در دانشکده گرافیک. هم او بود؛ مشوق خواهرزاده‌ها برای یادگیری هنر. ساختمان آموزشگاه، آپارتمان چند اتاقۀ قدیمی بود. ولی مصداق روشن شرف المکان بالمکین[۳].
ما برای وجود پر مهر تک تک آن انسان‌ها آنجا بودیم و ساختمان کهنه، به هنر، هر بار برای ما نو می‌نمود.
دربارۀ سرزمین باران به وسعت طراوت باران می‌توانم بنویسم. اینکه هنگام ورود با چه محبتی به پیشواز بچه‌ها می‌آمدند. مشارکتی بودن آموزش‌ها، طرح درس‌های خلاق، پخش موسیقی کودک در آن روزهای خالی از شور و سرود؛ که ما را برد با خود به دنیای موسیقی ارف[۴] آموزشگاه پارس[۵].
شیوۀ برخوردشان با کودکان که الگوی من شد برای رفتار با فرزندان.
و یا تجربۀ بی‌نظیر کارگاه “هنر مادر و کودک” و کشیدن نقاشی کنار فرزندانم.
بماند که بچه‌ها همیشه از من جلوتر بودند! ایدۀ دعوت از مربیان حوزه هنر کودک، برای دانش‌افزایی ما مادر و پدرها، به جای نشستن در اتاق انتظار؛ که بسیار آموزنده بود برای مادری چون من، جوان و کار نابلد. شاید هم علاقه‌ام به یادگیری روش‌های تدریس از همان کلاس‌ها شروع شد. اول بار نشریۀ تندیس[۶] را آنجا ورق زدم. تابلو اعلانات روی دیوار راهرو که خبرنامۀ به‌روزِ دنیای هنر بود؛ در آن روزگار قحط ارتباطات مجازی، برای آگاهی از تازه‌های نمایشگاه‌ها، تاترها، کنسرت‌ها، پایان‌نامه‌های هنری، و… .
ملاقات با اساتید هنر و همه و همه که خود موضوع نوشته‌ا‌یی مفصل است در زمانی دیگر. اما از همه به یادماندنی‌تر نمایشگاه پایان دورۀ هر ساله بود؛ در سالن تالار آبی کاخ نیاوران، در روز جهانی کودک. از یک ماه قبل، ژوژمان[۷] کلاسی برگزار می‌شد وکارها با نظر بچه‌ها و بحث و گفتگو دربارۀ نقاط قوت و ضعف، میزان هنری و خلاق بودنشان بررسی می‌شد. حالا که با مقوله‌ای به نام فبک(فلسفه برای کودکان و نوجوانان) آشنا شده‌ام؛ به گمانم پایه‌های نخست آشنایی با فلسفۀ هنر بود؛ بی آنکه نامی از فلسفه به زبان آورده‌شود.
_نمی‌دانم؛مربیان آموزشگاه، آن زمان، با برنامۀ فبک( فلسفه برای کودکان و نوجوانان ) آشنایی داشتند؟!_ برایم جالب بود که بچه‌ها گفتگو کردن، با هم فکر کردن، نظر دادن، موافق و مخالف بودن، و از همه مهمتر انتخاب کردن و ملاک داشتن برای انتخاب را یاد می‌گرفتند در عمل؛ نه به گفت و حرف. بعد مربیان نظر کارشناسانۀ خود را مطرح می‌کردند و انتخاب نهایی اثر.
کارها با مشارکت گروه و کمک مربی کادر بندی یا پاسپارتو می‌شد و در آخر هم سفارش قاب. کارت دعوت نمایشگاه توسط خود آموزشگاه طراحی و آماده می‌‌شود. یک هفته مانده به روز جهانی کودک، دیدن کارت دعوت نمایشگاه با درج نام هنرمندان کوچک، برق شادی را به دیدۀ بچه‌ها می‌آورد و خستگیِ بردن و آوردن و ماندن در ترافیک را از تن پدر و مادرها به درمی‌کرد. هرگز ذوق پخش کردن کارت‌ها و غرور دعوت دوستان و آشنایان برای دیدن نقاشی بچه‌ها را از یاد نخواهم برد.
امروز فرزندانم بزرگ شده‌اند. حرف‌ها، عقاید، و اعتراض‌هایشان را شفاف و هنرمندانه در فضای مجازی و در خیابان‌ها به نمایش می‌گذارند. دانه‌های نیلوفرآبی در قلب و فکرشان، به برکت باران‌های سرزمین باران، رشد کرده و دنیا را به تعجب آورده‌است. حالا نوبت ماست که دستانمان را در دستانشان بگذاریم و همراهشان شویم زیر باران.
آبان ۱۴۰۱
فعالیت‌های مرتبط با داستانک “سرزمین باران”
_درباره روز جهانی کودک، و علت نام گذاری و اختصاص یک روز به این مناسبت چه می‌دانید؟
_آیاٰ خاطره یا تجربۀ زیسته‌ای از روز جهانی کودک دارید؟(کودکی خود یا فرزاندانتان)
_آیا مواردی را به یاد می‌آورید که از فرزندانتان آموخته‌اید؟
_آْیا خود را پدر ومادر یا مربی موفقی در تربیت فرزندان یا شاگردانتان می‌دانید؟ لحظاتی را به یاد آورید که به آن‌ها افتخار کرده‌اید و سربلندتان نموده‌اند.
_چقدر با خواسته‌ها و آرزوهای نسل جدید آشنایید؟ آیا صدایشان را می‌شنوید؟
_در جمع خانواده یا گروه‌های کلاسی دربارۀ هنر اعتراضی گفتگو کنید. ارزیابی شما از هنر اعتراضی ایرانیان چیست؟
_تحقیق و مطالعه پیشینۀ هنر اعتراضی در دنیا و ایران می‌تواند موضوع فعالیت پژوهشی یا مطالعۀ آزاد خوبی برای این روزها باشد.
_یک سرود انقلابی در کلاس یا در گروه پخش کنید و از بچه‌ها یا افراد حلقۀ کندوکاو بخواهید حس خود را به تصویر بکشند.
_____________________________________________
پاورفی
[۱] این متن در پروفایل صفحۀ اینستاگرام و سایت آموزشگاه سرزمین باران آورده شده‌است.
[۲] آموزشگاه هنرهای تجسمی سرزمین باران
https://www.instagram.com/sarzaminebaran/
[۳] اعتبار هر جایگاهی برآمده از انسان‌هایی است که بدان تکیه می‌زنند و این افراد هستند که به جایگاه‌ها اعتبار می‌بخشند.
[۴] کارل هاینریش ماریا اُرف، مبتکر شیوهٔ خاصی برای آموزش موسیقی به کودکان، که به «اُرف شول‌وِرک» (Orff Schulwerk) معروف است. ارف شول‌ورک دیدگاهی است برای آموزش عناصر موسیقی و حرکت.
[۵] گروه موسیقی پارس در سال ۱۳۶۴، با هدف حفظ و اشاعه موسیقی کودکان و توسعه روش های خلاقانه در این حوزه پایه گذاری شد. برگزار ی کلاس های آموزشی موسیقی ارف برای کودکان و نوجوانان و همچنین آموزش مربیان در سراسر ایران از مهمترین فعالیت های این گروه است. ناصر نظر ، پایه گذار گروه موسیقی پارس و خالق اثر دنیای شادی، نخستین ارکستر سمفونیک نوجوانان را در سال ۱۳۷۱ تشکیل دادhttps://parsmusic.info/
[۶] مجلهٔ تندیس دوهفته‌نامۀ هنرهای تجسمی ، مدیرمسئولی و سردبیر محمدحسن حامدی.
[۷] به معنی قضاوت کردن. اصل کلمه فرانسوی است. در ایران دانشجویان رشته هنر، به روز نمایش وداوری آثارشان، ژوژمان می‌گویند.
اگر به این بخش علاقه‌مند هستید، از مقاله بعدی فبک نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
واژه‌های کلیدی
تعیلم و تربیت، اولیا و مربیان، پدر و مادر، کلاس‌های فوق برنامه، کلاس‌های آزاد، کلاس‌های هنری، هنر کودک، نقاشی کودک، هنر اعتراضی، خشنونت‌پرهیزی، فلسفه هنر، فلسفۀ هنر، فبک، فلسفه برای کودکان و نوجوانان، نمایشگاه نقاشی کودک، آموزشگاه‌های آزاد هنری، آموزشگاه آزاد هنرهای تجسمی سرزمین باران، نادر فاطمی، آموزشگاه آزاد موسیقی پارس، ناصر نظر، حلقۀ کندوکاو، تجربۀ زیسته، طرح درس، طرح درس فلسفی
