قوم بلوچ در شاهنامه فردوسی
گردآوری: ندا حاج رسولی
_______
در میان اقوام مختلف ایرانی قوم بلوچ از سابقه تاریخی دیرینه ای بر خوردار می باشد.
پژوهشگران مستندات تاریخی زیادی در دست دارند که قدمت قوم بلوچ را نشان می دهد. در کتیبه ها و سنگ نوشته های دوران هخامنشی از جمله کتیبه ی بیستون داریوش در کرمانشاه از قومی به نام «گدوزیا» نامبرده شده که باستانشناسان معتقدند که این قوم همان قوم بلوچ می باشد.
ماکا:
هرودوت نخستین تاریخ نگار یونانی در نوشته های خود از قومی نام می برد که در سواحل خلیج فارس زندگی می کردند که آنها را «ماکا» می نامیدند. در زمان هخامنشیان «ماکا» یکی از ۱۴ ساتراپی بزرگ در سرزمین ایرانویچ بوده است. پژوهشگران بر این باورند که «ماکا» همان سرزمین مکران می باشد که قوم بلوچ در آن سکونت داشته اند.
در متون تاریخی آمده است که قوم بلوچ پس از حمله سلجوقیان به شهر کرمان، از مکران و شرق کرمان به سوی مرزهای هند شرقی مهاجرت کردند.
فردوسی شاعر نامدار و حماسه سرای ایرانی نیز در داستانهای مختلف ابیاتی را در رابطه با قوم بَلوچ و دلاوری های بی شمار آنها سروده است. و به واژه ی کوچ و بلوچ در این ابیات اشاره نموده است.
واژه بلوچ در شاهنامه فردوسی:
واژه ی بَلوچ در شاهنامه فردوسی در ابتدا در داستان سیاوش آمده است. در داستان سیاوش، وقتی او به نبرد با افراسیاب می‌رود. از دو قوم کوچ و بلوچ نام برده می‌شود. نام قوم بَلوچ در جای دیگر در داستان کیخسرو و در توصیف سپاه اشکش و آمادگی آن برای نبرد با افراسیاب، جهت کین‌خواهی سیاوش به چشم می‌خورد.
اشکش که در این داستان، فرمانده کوچ و بَلوچ است، درفشی از پوست پلنگ دارد.
فردوسی دلاوری‌های او در میدان جنگ را توصیف می‌کند. برخی پژوهشگران این بیرق را نشان‌دهنده محل سکونت اشکش دانسته‌اند. زیرا پلنگ از حیوانات بومی مکران و بلوچستان بوده است. به نظر می‌رسد فردوسی قوم بلوچ را متعلق به سرزمین مکران می‌داند. زیرا در شاهنامه آنها را از مقربان شاهان کیانی و متعلق به سرزمین آنها توصیف می‌کند.
در جایی از شاهنامه در داستان مربوط به انوشیروان آمده است که او قصد حمله به قوم بَلوچ را داشت.اما به‌دلیل قدرت بسیار بلوچ‌ها، او را از این کار منع کرده‌اند. در این داستان، شکست اردشیر از بلوچ‌ها را به انوشیروان یادآوری می‌کنند و انوشیروان از حمله به آنها خودداری می‌کند. در این داستان، انوشیروان قوم بلوچ را مردمی ایرانی معرفی می‌کند.
در تمام ابیاتی که در شاهنامه به قوم بَلوچ اشاره شده فردوسی بلوچ ها را افرادی دلاور و شجاع و جنگاور معرفی می کند که همواره در دفاع از مرزها و تمامیت ارضی ایران کوشا بوده اندو بلوچ ها را اقوامی ایرانی می داند که از مقربان پادشاهان کیانی بودند.
نژاد قوم بلوچ:
پژوهشگران با تحقیق و بررسی در مورد زبان اقوام بَلوچ به این مهم دست یافته اند که زبان بلوچی نزدیکی زیادی به زبان «مادها» دارد .در حقیقت قوم بَلوچ از اقوام آریایی جدا شده و پس از گذشتن از بخشهای شمالی به ناحیه جنوب فلات ایران مهاجرت نموده اند.
دانشمندان نژاد شناس پس از مطالعه و بررسی مشخصه های ظاهری و بدنی بلوچ ها اعلام کردند که مشخصات نژادی بلوچ ها با نژاد آریایی مطا بقت دارد. در نتیجه قوم بلوچ ایرانی نژاد می باشد و مانند اقوام لر، کرد، آذری، تاجیک،فارس و ……دارای نژاد آریایی می باشند.
از دلاوری ایرانی به نام اشکش در شاهنامه نام برده شده که وی مردی از منطقه ی مکران بلوچستان بوده و نام اشکش همان اشک است که از ارشک تغییر یافته و از نامهای پارتی و اشکانی است.
فردوسی در این باره چنین سروده:
*****
سپاهش زگردان کوچ و بلوچ
سگالیده جنگ و برآورده خوچ
کسی در جهان پشت ایشان ندید
برهنه یک انگشت ایشان ندید
درفشی برآورده پیکر پلنگ
همی از درفشش ببارید جنگ
*****
_______
اگر به بخش فرهنگ و هنر علاقه مندید، از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید:
________
