جشن سپندارمذگان جشنی باستانی است و از چند سده پیش از میلاد مسیح در بین ایرانی‌ها اجرا می‌شد و به روز عشق شهرت داشت.  در این روز از زنان و مادران قدردانی شده و با هدیه و گلی از آن‌ها تقدیر می‌کردند. به گفته ی دکتر میرجلا الدین کزازی : «اگر جهانیان اندکی درباره جشن سپندارمذگان ما می‌دانستند ، هرگز به ولنتاین دل خوش نمی‌کردند و سپندارمذگان، جشن بزرگداشت زن می شد.»

ریشه جشن سپندارمذگان

این جشن ریشه در آیین کهن ایران دارد و یکی از مهمترین جشنهای ایینی در بزرگداشت و گرامیداشت زن میباشد.
سپندارمذ یکی از شش فرشته در آیین نیاکان ما می‌باشد که به عبارتی این شش فرشته شش ویژگی اصلی اهورامزدا را می‌سازد.
‎در میان شش امشاسپند ، پنج فرشته در نمادشناسی کهن ایرانی نرینه هستند و تنها یک فرشته مادینه ستوده میشود. که آن سپندارمذ میباشد. این ویژگی مادینه در فرشته‌ ی سپندارمذ انگیزه ‌ای نیرومند شده تا جشن بزرگ امشاسپند تبدیل به بزرگداشت زن ایرانی شود. در تقویم و گاه شمار زرتشتی ها ، نام روز پنجم هر ماه ،سپندارمذد می باشد. که پنجم اسفند ماه که در آن نام روز و نام ماه یکی می باشد در گاه شمار زرتشتی روز بزرگداشت زن می باشد.

آیین های جشن سپندارمذگان

یکی از آیین های اين جشن، استراحت كامل زنان از كار و تلاش و كوشش و فرمانبردارى كامل مردان از زنان بوده است. در روز سپندارمذد به خاطر قدردانی از تلاش يك ساله بانوان، مردان کلیه ی وظايف روز مره ايشان را بر عهده گرفته و با اين كار، فعاليت هاى يك زن را تجربه مى كردند و در عين حال در اين روز هديه دادن به بانوی منزل از دیگر آداب و رسوم اصلى اين جشن به شمار رفته است.به اين ترتيب از محبت و مهربانى بانوان سپاسگزارى مى شود.

جشن سپندارمذگان چیست؟

بانوان با پوشيدن لباس هاى نو، مورد احترام و تمجید قرار مى‌گيرند. در مراسم جشن اسفندگان در آيين زرتشت همچنين زنان پاكدامن و پرهيزگار كه به تربيت فرزندان نيك پرداخته اند و اين فرزندان به عنوان شخصى نيك شناخته شده اند، تشويق مى شوند.
‎یکی دیگر از آیین ها در این جشن «سنت مرد گیران » بوده است که بنا به روایت ها دختران جوان میتوانستند در این روز برای خود همسر انتخاب کنند.

نماد سپندارمذ در اصول مذهبی زرتشتیان

مطابق عقايد و اصول مذهبى زرتشتيان، سپندارمذ در عالم معنوى نماد مهر و محبت و در جهان خاكى فرشته ی نگهبان زمين میباشد. به همين منظور ايرانيان، در ماه اسفند اقدام به امور اجتماعى و عمرانى مى كردند. و به حفر قنوات و خشكانيدن مرداب ها و باتلاق ها و آباد كردن زمين هاى باير به وسيله سدبندى رودخانه ها و كشت و زرع و نشاندن درخت مى پرداخته اند.

‎هنوز اختلاف نظرهایی برای تاریخ این روز وجود دارد اما تاریخ دقیق روز سپندارمذگان در ایران باستان ۵ اسفند ماه بوده که در آن سال ها ماه های سال همگی ۳۰ روز بوده اند. در تقویم جدید ایرانیان چون ۶ ماه اول سال ۳۱ روزه هستند بنابراین برخی معتقدند باید این روز را در ۲۹ بهمن جشن بگیرند.

سخن اخر

امروزه زرتشتیان آن را در روز اسفند (سپندارمذ – پنجمین روز) از ماه اسفند (سپندارمذ) برابر با بیست و نهم بهمن در گاهشماری خورشیدی امروزی برگزار می کنند. به امید روزی که بانوان فرهیخته ی ایرانی ، بزرگداشت مقام زن را در این روز برگزار کنند و سنت ها و آیین باستانی ایرانی را زنده نگاه دارند.

منبع: برگرفته از صحبتهای دکتر جلال خالقی مطلق