جشن گاز فروشان
یکی از مهم ترین رسوم ها در زندگی کودکان نوپای گیلانی «جشن گازفروشان» است.
در گویش گیلکی دندان را «گاز» می نامند که بر گاز گرفتن در فارسی دری مبتنی است.
وقتی اولین دندان کودک جوانه می زند، او از مرحله شیرخوارگی وارد دنیای جدیدیاز چشیدن و شناخت طعم ها می‌شود. این اتفاق آنقدر حائز اهمیت است که با جشن و سور و پایکوبی همراه است و به اطلاع اقوام و دوستان و همسایگان می رسد.
سفره گازفشانی
اطلاع رسانی رویش کودک مهم ترین و تنها هدف این رسم نیست، بلکه اصلی ترین بخش این رسم سنتی برپایی «سفره گازفشانی » است که تخصصی بودن آن مانند سفره هفت سین نوروز است.
در این سفره علاوه بر خوراکی های مخصوص جشن، ابزارهایی قرار داده می‌شود که نماد شغل های مختلف اند و کودک با انتخاب یکی از آن ابزارها گویی شغل آینده خودش را انتخاب می‌کند. ابزار هایی مانند آینه، کتاب، قلم، قیچی، طلا، قاشق، گوشی پزشکی.
اگر کودک قلم را بردارد، معلم و اگر قیچی را بردارد خیاط و … خواهد شد و با پایکوبی اطرافیان همراه می‌شود .
آش گازفشانی
خوراکی های مخصوص این جشن شامل نوعی آش حبوبات است که از انواع مختلف حبوبات، غله و سبزی های معطر گیلانی طبخ می‌شود. علاوه بر قرار گرفتن در سفره جشن، به شکل سنتی در کاسه به منزل همسایه ها هم فرستاده می‌شود.
همسایگان هم حین بازگرداندن کاسه آش گازفشانی پول یا هدیه ای کوچک برای کودک می فرستند.
آجیل گازفشانی
از آنجایی که برنج در فرهنگ تغذیه گیلانی ها جایگاه و اعتبار بالایی دارد، به شکل بوداده (وابیشته بج) همراه با عدس، گندم، تخمه هندوانه و کدو، بادام زمینی، گردو، فندق و کنجد آجیل اصلی سفره را تشکیل می‌دهد.
مهمانان قبل از اعطا هدایا برای دیدن دندان کودک، هر یک مشتی برنج بوداده برمی دارند و بر سر کودک، که وسط سفره نشسته، می ریزند. این کار با آرزوی صحت و سلامت برای کودک و لذت بردنش از طعام و خوراکی هاست.
مردم گیلان معتقدند این مشارکت جمعی در جشن، دعا و آرزو های خوب باعث می‌شود کودک راحت تر و با رنج کمتری دندان هایش را دربیاورد؛ در واقع این جشن مرهمی است برای کودکی که روند طولانی و عموما همراه با درد، تورم لثه، ریزش مداوم آب دهان میگذراند.
خبر فادید به نان دان (به نان اور خبر بدهید)
زای باورده دندان (بچه دندان دراورده است)
قندا خوره ز قندان (قند را از قندان می خورد)
آش بوخورید نوش جان (آش بخورید نوش جانتان)
افتادن اولین دندان شیری
علاوه بر آیین گازفروشان، که در رابطه با جوانه زدن اولین دندان است، سنتی دیگر هم میان مردم گیلان در خصوص دندان کودکان رایج است.
افتادن اولین دندان شیری، که در حدود پنج سالگی است، نیز همراه با مراسمی کوچک در خانه است. شب اول دندان افتاده را زیر بالش کودک میگذراند تا فرشته مهربان محافظ دندان ها برای کودک جایزه بیاورد؛ والدین زیر بالش کودک پول یا شکلات میگذارند.
وقتی که کودک هدیه دندان افتاده را برداشت، باید دندان را به خروس بدهد تا بخورد، خروس بعد از خوردن دندان قوقولی قوقو می‌کند و دعا می‌خواند تا زودتر دندان جدید کودک جایگزین شود.
