یکی از تاریخی‌ترین و پرجاذبه‌ترین شهرهای اصیل کشورمان شهر اصفهان است که با دیدنی‌های بی‌شمار و جذابیت‌های بی‌نظیر خود هر ساله گردشگران بسیاری را از سراسر دنیا به سوی خود می‌کشاند. اما همان‌طور که می‌دانیم فرهنگ هر خطه‌ای از مهم‌ترین عوامل جذابیت و اصالت آن منطقه میان مردم به شمار می‌رود. به همین خاطر در این مقاله از ماه خاتون قصد داریم شما را با عناصر مختلف فرهنگ اصفهان و مردمانش آشنا کنیم.
مراسم آبریزان و گلاب گیری
یکی از زیباترین رسومات در فرهنگ اصفهان که متأسفانه امروزه دیگر از میان رفته، رسم آبریزان است. این رسم زیبا به این صورت است که در یک روز مردم از هر طایفه و طبقه و دین و آیینی در کنار زاینده رود جمع می‌شوند.
در این رسم زنان برای تماشا به بالای پل رفته و مردان با لباس‌های کهنه به درون آب می‌روند و با ظرف به یکدیگر آب می‌پاشند.
یکی از مشهورترین مراسم‌های اصفهانی‌ها در فرهنگ اصفهان گلاب‌گیری است. این مراسم که وجهه بین‌المللی هم پیدا کرده از آداب و رسوم قدیمی این استان و به خصوص شهر کاشان به حساب می‌رود.
مراسم گلاب‌گیری در روزهای پایانی اردیبهشت هم‌زمان با پیچیده شدن عطر خوش گل محمدی در تمام کوچه پس کوچه‌های شهر صورت می‌گیرد. در این مراسم دیگ‌های بزرگ مخصوص گلاب‌گیری بر روی شعله آتش گذاشته می‌شوند و در نهایت گلاب اعلا به دست می‌آید که گردشگران می‌توانند از آن تهیه کنند.
زمستان در فرهنگ اصفهان
جالب است بدانید زمستان در فرهنگ اصفهان با جاهای دیگر متفاوت است و تقسیم‌بندی خاص خودش را دارد: «چله بزرگ» که به ده روز ابتدایی زمستان و چهل روز بعد از آن را می‌گویند و «چله کوچک» که بیست روز بعدی آن را می‌دانند و به ده روز بعد «امن وبهمن» گفته می‌شود.
همچنین هفت روز از ده روز باقی مانده را به اسم «سرما پیرزن» و سه روز دیگر را «سرما عجوزه» می‌نامند. شب‌های هفدهم، هجدهم و نوزدهم دی‌ماه کودکان در شهر نطنز و روستاهای اطراف در گروه‌های مختلف دور یکدیگر جمع می‌شوند و دسته به دسته در بالای تپه و بلندی‌های روستا با جمع کردن و آتش زدن خار و هیزم مراسم آتش‌افروزی و جل جلانی را گرامی می‌دارند.
در این مراسم رسم چنین است که اگر روشنایی آتش به درختان برسد، سال پیش رو سالی پر بار و پر میوه است که باغ‌ها و مزارع آفت نمی‌زنند.
امر مهم ازدواج در فرهنگ اصفهان
امر مهم ازدواج در فرهنگ اصفهان و طبق سنت این شهر با خواستگارى شروع مى‌شود. اگر والدین دختر موافقت کنند داماد در شبى خوش‌یمن خوانچه به خانه عروس مى‌فرستد. این خوانچه از شیرینی، یک جلد قرآن، آئینه، سبزی، شربت، حنا، هل، میخک، دارچین، نمک، کندر، تخم‌مرغ، شانه، اسفند و ابریشم هفت‌رنگ تشکیل شده.
هنگام بردن خوانچه کسى پیشاپیش گروه قصیده‌اى در مدح ائمه اطهار مى‌خواند و بقیه صلوات مى‌فرستند و وارد خانه عروس مى‌شوند. بعد از این مرحله مراسم عقد با حضور بستگان دو طرف برگزار مى‌شود. در این مراسم زنى با سوزن خیاطى ابریشم هفت رنگ را به سر عروس و داماد مى‌کشد و به این طریق آنها را به هم مى‌دوزد تا پیوند آنها ابدى شود.
صبح روز بعد دو مرد و دو زن از بستگان عروس و داماد مردم را براى صرف چاى و شیرینى دعوت مى‌کنند. به این رسم طلبون مى‌گویند. در این مجلس یک زن خوش‌شانس حلقه‌اى به دست عروس و کفشى به پاى او مى‌کند. سه روز بعد مجلس سیمان عروس برگزار مى‌شود که مردها در خانه داماد و زن‌ها در خانه عروس جمع مى‌شوند.
مراسم زفاف و بردن عروس در فرهنگ اصفهان
مراسم زفاف و بردن عروس در فرهنگ اصفهان سه چهار روز بعد از عقد یا چند ماه و حتى دو سال هم مى‌تواند طول بکشد. یک هفته پیش از آن مراسم رخت برون و یک روز پیش مراسم آرایش عروس برگزار مى‌شود.
سپس عروس را به حمام مى‌برند و حنابندان انجام مى‌شود. همین مراسم به طور جداگانه براى داماد برگزار مى‌شود. بعد همه به خانه عروس مى‌روند و داماد یکى دو ساعت کنار عروس مى‌نشیند و زن‌ها براى دیدن عروس مى‌آیند و سر و صدا را مى‌اندازند.
بعد از مراسم‌های نام برده داماد به خانه مى‌رود. اواخر شب داماد و عده‌اى از مدعوین به خانه عروس می‌روند تا عروس را بیاورند. این مراسم با دایره دمبک و غزل‌خوانى برگزار مى‌شود.
عروس را از زیر قرآن رد مى‌کنند و زنى آئینه بزرگى روبه‌روى صورت عروس مى‌گیرد. عروس از پدر و مادر خود خداحافظى مى‌کند و مردها با قصیده و غزل‌خوانى از جلو و زن‌ها با گفتن هولولو و شاباش به سمت خانه داماد به راه مى‌افتند.
عروس مقابل خانه داماد مى‌ایستد تا او پاانداز را تقدیم کند. سپس داماد چند انار یا سیب به سمت عروس پرت مى‌کند. جلو در خانه داماد عروس را در آغوش مى‌گیرد و به حجله مى‌برد. دائى یا عموى عروس وارد حجله مى‌شود و سوره الرحمن تلاوت مى‌کند و سر عروس و داماد را به هم مى‌زند تا خجالت آنها بریزد.
جمعیت متفرق مى‌شوند. داماد و عروس باید با آفتابه لگن پاى یکدیگر را بشویند. داماد این آب را به چهارگوشه خانه مى‌ریزد. روز بعد والدین عروس ناهار مى‌فرستند و اقوام هدیه‌اى به نام در حجلگى مى‌برند و به این ترتیب طبق فرهنگ اصفهان رسوم کامل می‌شود
شب اول ماه محرم در اصفهان
طبق فرهنگ اصفهان در این شهر از شب اول ماه محرم مراسم عزاداری برای امام حسین علیه السلام شروع می‌شود. قبل از شروع ماه مردم شروع به سیاهپوش کردن تکایا و حسینیه‌ها می‌کنند. در اصفهان هر محله دسته عزاداری مخصوص به خود را دارد و غالباً نام محله را روی دسته می‌گذارند.
دسته‌های چهارسو، لومبان، در کوش و طوقچی هر کدام نام محله‌های قدیمی و معروفی در اصفهان است. در شب‌های محرم دسته‌های عزاداری به محله‌های یکدیگر می‌روند و به طور مشترک با سینه زن‌های مهمان از محله دیگر، مراسم را با هم برپا می‌کنند. در این ایام عزاداران به یاد امام حسین علیه‌السلام بر سر و روی خود گل می‌مالند.
در دسته‌ها در صف اول بزرگان محل، پشت سر آنها زنجیرزن‌ها و در پایان صف سینه زن‌ها حرکت می‌کنند. در روز عاشورا، تمام دسته‌های سینه زنی در میدان امام جمع می‌شوند و به صورت متحد عزاداری می‌کنند. در اصفهان همچنین خانه‌ای به نام خانه زرگرباشی وجود دارد که خانم‌های اصفهانی روز تاسوعا در آن جمع می‌شوند و نذورات خود را ادا می‌کنند.
سقا خوانی هم از جمله رسومی در فرهنگ اصفهان
سقا خوانی هم از جمله رسومی در فرهنگ اصفهان است که در اکثر شهرهای اصفهان وجود دارد و مربوط به ایام محرم می‌شود. این رسم به این صورت است که مردم در ١٠ روز محرم در یک دست خود مشک آب و در دست دیگرشان کاسه‌ای می‌گیرند و در مراسم‌های عزاداری به یاد تشنگان کربلا به عزاداران آب می‌دهند و در این بین اشعاری هم زمزمه می‌کنند.
مردم استان اصفهان طبق آداب و رسوم فرهنگ اصفهان در اواخر ماه شعبان با نظافت و خانه تکانى، نظافت اماکن عمومى، نظافت شخصى و تهیه مایحتاج ماه رمضان به پیشواز ماه مبارک می‌روند و خود را براى میهمانی خدا آماده می‌کنند.
درست یک روز پیش از شروع ماه رمضان در بسیاری از نقاط اصفهان مراسم «کلوخ‌اندازان» برگزار می‌شود و خانواده‌های ایرانی آغاز این ماه را با دور یکدیگر جمع شدن و جشن گرفتن با خوراکی‌های متنوع سپری می‌کنند.
همچنین جالب است بدانید در قدیم روی بام‌های خانه به مناجات خدا و سحرخوانی می‌پرداختند که البته فرد سحر خوان می‌بایست از صدای خوش و رسایی بهره‌مند باشد اما حالا این رسم زیبا جایش را به رسانه‌های تصویری و شنیداری داده.
رسم افطاری دادن در اصفهان
رسم افطاری دادن در میان خانواده و دوستان سنتی در فرهنگ اصفهان هنوز کم‌رنگ نشده اما نکته جالب این است که در بسیاری از مساجد اصفهان هم مراسم‌های افطاری مختصر تا مفصلی در این ماه برگزار می‌شود.
پختن غذاهای خاص اصفهانی در ماه مبارک رمضان رونق زیادی دارد و برخی از اصفهانی‌ها با پخت بریانی، شله بریان زیره، کله جوش، ماش و قمری، گوشت و لوبیا و حلیم بادمجان، خورش ماست و شله زرد و آش شله قلمکار از ماه رمضان استقبال می‌کنند.
همچنین در گذشته در بعضى نواحى استان غذاهایى ویژه ماه رمضان وجود داشته. به طور مثال در قمصر کاشان شولى، در شهر کاشان دیزى تنورى، در نشلج کاشان خورش چغندر مخصوص سحر و افطار بوده است.
————————————————————-
اگر از این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
