روز ۲۹ مهرماه در تقویم رسمی ایران به عنوان روز ملی کوهنورد نامگذاری شده است؛ روزی برای گرامیداشت کسانی که با عشق،اراده و پشتکار، قدم به بلندترین نقاط زمین میگذارند تا روح خود را در آغوش آسمان آزاد کنند. کوهنوردی تنها یک ورزش نیست، بلکه سبکی از زندگی است؛ نوعی فلسفه زیستن که در آن انسان میآموزد با صبر، احترام و فروتنی در برابر طبیعت بایستد. روز ملیکوهنورد فرصتی است تا یادآور شویم که این ورزش، ترکیبی از قدرت جسم، آرامش ذهن و ارتباطی عمیق با طبیعت است و در دل خود مفاهیم بزرگی همچون دوستی، همیاری و عشق به زمین را جای داده است.
تاریخچه نامگذاری روز ملی کوهنورد
انتخاب روز ۲۹ مهر به عنوان روز ملی کوهنورد در ایران، حاصل تلاش و پیشنهاد انجمنها و فدراسیون کوهنوردی کشور بود. این تاریخبا هدف گرامیداشت یاد و خاطره کوهنوردان جانباخته، ترویج فرهنگ صحیح کوهنوردی، و تقدیر از تلاش کسانی که با ایثار و عشق، کوهها را فتح میکنند، در تقویم ملی ثبت شد. ایران با داشتن رشته کوه های متعدد از جمله البرز، زاگرس، دنا و سبلان، یکی ازکشورهایی است که کوهنوردی در آن سابقهای دیرینه دارد. از گذشته های دور، ایرانیان کوه را نه فقط به عنوان طبیعتی زیبا، بلکه بهعنوان نماد استقامت و پاکی مینگریستند.
کوه های ایران در طول تاریخ الهام بخش اسطوره ها، شاعران و عارفان بودهاند. از دماوند افسانهای که نماد پایداری ملت ایران است تازاگرس سرسبز که قلب طبیعت غرب کشور را شکل داده، همگی گواهی بر پیوند عمیق مردم ایران با کوه و کوهنوردیاند. نامگذاری روزی ملی برای کوهنوردان، پاسداشت همین میراث فرهنگی و طبیعی است.
کوهنوردی؛ ورزشی برای جسم، روان و روح
کوهنوردی از جمله ورزشهایی است که علاوه بر تقویت جسم، تأثیر شگرفی بر سلامت روان و روح انسان دارد. صعود به ارتفاعات، بهظاهر حرکتی فیزیکی است اما در عمق خود نوعی تمرین ذهنی و روحی به شمار میرود. در مسیر صعود، کوهنورد با چالشهایی چونسختی راه، تغییرات آبوهوا، خستگی و تنهایی روبهرو میشود و میآموزد چگونه با صبر، برنامهریزی و امید، بر موانع غلبه کند. همینویژگی است که کوهنوردی را به مدرسهای برای زندگی تبدیل میکند؛ جایی که انسان یاد میگیرد هیچ قلهای بدون تلاش و ایمان فتحنمیشود.
از نظر علمی نیز ثابت شده است که فعالیت های کوهستانی، با افزایش ترشح هورمون های شادی، باعث کاهش استرس و اضطراب میشود. تماس با هوای پاک، دوری از آلودگی و هیاهوی شهری، و قرار گرفتن در محیط طبیعی، ذهن را آرام کرده و حس رهایی را درانسان زنده میکند. به همین دلیل بسیاری از روانشناسان کوهنوردی را یکی از بهترین روشهای درمان طبیعی اضطراب وافسردگی میدانند.
فلسفه کوهنوردی
در نگاه بسیاری از کوهنوردان حرفهای، فتح قله فقط بخش کوچکی از معنای کوهنوردی است. آنچه اهمیت دارد، سفر درونی وشناخت خویشتن در مسیر صعود است. هر گام در کوه، استعارهای از تلاش برای رشد و تعالی است. کوه انسان را به تواضعوامیدارد، چون یادآوری میکند که در برابر عظمت طبیعت چقدر کوچک هستیم. اما در عین حال، قدرت اراده انسان را نیز به نمایشمیگذارد؛ ارادهای که میتواند سخت ترین مسیرها را طی کند و در نهایت به آرامشی عمیق برسد.
کوهنوردی به ما میآموزد که موفقیت، فقط رسیدن به قله نیست؛ بلکه لذت بردن از مسیر، احترام به طبیعت و حمایت از همراهان نیز بخشجداییناپذیر این تجربه است. کوهنورد واقعی کسی است که هنگام صعود به یاد دیگران نیز باشد، به محیطزیست آسیب نزند و ارزشهمیاری را درک کند.
محیط زیست و مسئولیت کوهنوردان
یکی از مهمترین ارزشهای روز ملی کوهنورد، تأکید بر حفاظت از محیطزیست کوهستانی است. کوهنوردان در خط مقدم ارتباط مستقیم با طبیعت قرار دارند و وظیفه دارند از این گنجینه طبیعی مراقبت کنند. هر ساله متأسفانه شاهد تخریب هایی در مناطق کوهستانی به دلیل زبالهریزی، آتشسوزی یا آسیب به پوشش گیاهی هستیم. این در حالی است که یکی از اصول اصلی کوهنوردی درسراسر جهان، شعار معروف «کوه را همانطور که بود ترک کن» است.
کوهستانها منبع اصلی آبهای شیرین، زیستگاه گونه های ارزشمند گیاهی و جانوری، و عامل تنظیم اقلیم طبیعی زمین هستند. کوهنوردان با رعایت اصول ایمنی و زیست محیطی میتوانند سفیران حفاظت از این نعمت بزرگ باشند. روز ۲۹ مهر بهترین فرصت استتا درباره اهمیت این موضوع در جامعه آگاهی رسانی شود و از گروهها و انجمنهایی که در زمینه حفظ کوهستان فعالیت میکنند، حمایتشود.
نقش کوهنوردی در ترویج همبستگی و همکاری
کوهنوردی ورزشی فردی نیست، بلکه فعالیتی جمعی و بر پایهی همکاری و اعتماد متقابل است. صعود گروهی به یک قله، نیازمند روحیهیهمکاری، ارتباط مؤثر و اعتماد میان اعضاست. هیچ تیمی بدون هماهنگی، فداکاری و احترام به دیگران نمیتواند به قله برسد. از همینرو کوهنوردی نوعی تمرین برای زندگی اجتماعی است؛ جایی که هر فرد یاد میگیرد موفقیت جمعی بر منافع شخصی مقدم است.
در این ورزش، مفاهیمی چون دوستی، همدلی و یاریرسانی معنا پیدا میکند. کوهنوردان در سختترین شرایط به یکدیگر کمک میکنند،تجهیزات و تجربههایشان را به اشتراک میگذارند و در مواقع خطر، از جان خود برای نجات دیگری میگذرند. روز ملی کوهنورد، فرصتیبرای قدردانی از این روحیهی انسانی و ارزشمند است که در دل کوهها شکل میگیرد.
کوهنوردی در ایران
ایران یکی از کشورهای کوهخیز جهان است و سابقهی درخشانی در کوهنوردی دارد. کوهنوردان ایرانی در دهههای اخیر موفق شدهاندقلههای بزرگی همچون اورست، کی۲، آناپورنا و گاشربروم را فتح کنند و نام ایران را در میان برترینهای جهان ثبت نمایند. فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی ایران نیز با برگزاری برنامههای آموزشی، اردوهای تمرینی و مسابقات، نقش مهمی در توسعهاین ورزش ایفا کرده است.
اما فراتر از افتخارات جهانی، آنچه کوهنوردی ایرانی را متمایز میکند، فرهنگ اصیل و اخلاقی این ورزش است. احترام به طبیعت،همیاری در صعود، و حفظ روحیهی معنوی از ویژگیهای بارز کوهنوردان ایرانی است که این روز فرصتی برای ارج نهادن به آنهاست.
سخن آخر
روز ۲۹ مهر؛ روز ملی کوهنورد، فقط یک روز برای ورزشکاران نیست، بلکه جشنی برای تمام کسانی است که به زندگی با اراده،تعادل و طبیعت ایمان دارند. کوهنوردی به ما یاد میدهد که هر قلهای، نماد هدفی در زندگی است و تنها با تلاش، صبر و ایمان میتوانبه آن رسید. کوه، مدرسهی صبر و سکوت است؛ جایی که انسان در اوج خستگی، خود را مییابد و معنای واقعی زندگی را درک میکند.
