روز دوم بهمن در گاهشماری ایران باستان، جشنی با عنوان بهمنگان برگزار میشد. این جشن برای قدردانی از وهومن، امشاسپند دینزرتشتی بود که آن را نماد اندیشه نیک و خردمندی میدانستند. در ایران باستان، هرروز نامی مشخص داشت و روز دوم ماه بهمن نیز بانام وهومن نامگذاری شده بود. در ایران باستان، هر گاه روز و ماه با هم متقارن و همنام میشدند، آن روز جشن گرفته میشد. جشنبهمنگان نیز بهواسطه تقارن روز و ماه بهمن در یک روز، برگزار میشد.
بهمنگان چیست؟
بهمنگان یا بهمنجنه از جشنهای ایرانی پیش از اسلام است که در روز دوم ماه بهمن برگزار میشد. در برخی از منابع تاریخی، روز اولبهمن ماه را بهمنگان نامیدهاند که صحیح نیست. گزارش ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم، مهمترین سند تاریخی بر اثبات این است کهبهمنگان روز دوم ماه بهمن برگزار میشد. ایرانیان تا چندین قرن پیش از اسلام و تا قبل از حمله مغولان، روز بهمنگان را جشنمیگرفتند.
در فرهنگ ایران باستان، برای خردورزی، جایگاه و اهمیت زیادی قائل بودند. مطالعه فرهنگ باستانی ایران و آثار مربوط به آن،نشاندهنده اهمیت خردمندی در این فرهنگ است. کتاب شاهنامه فردوسی، سندی بر اهمیت این موضوع است که اصل و بنیاد فرهنگایرانیان قدیم بر خردورزی گذاشته شده بود. همین امر جایگاه اندیشه و دانایی در فرهنگ باستانی ایران را به تصویر میکشد. در روزبهمنگان، وهومنه را بهعنوان ایزد خردمندی ایرانیان، پاس داشته و بر آن ارج مینهند.
جشن بهمنگان چه روزی است؟
روز دوم بهمن ماه در فرهنگ ایرانیان باستان، روز بهمن امشاسپند نامیده میشد و در هنگام یکی شدن روز بهمن با ماه بهمن، جشنپاسداشت وهومنه یا بهمن برگزار میشد. همنام شدن روز و ماه در هر یک از ماههای دوازدهگانه سال در تقویم زرتشتی، جشنیجداگانه در پی داشت. در بندهش و دینکرد که متنهای پهلوی هستند، بهمن اولین آفریده اهورامزدا ذکر شده است. بهمن در جهان مینوینمادی از ویژگی خردمندی و دانایی اهورامزدا و نیک اندیشی وی و در جهان خاکی، نگهبان چارپایان محسوب میشود.
وهومن چیست؟
وهومن یکی از امشاسپندان نزدیک به درگاه اهورامزدا میباشد. زرتشت برای دریافت پیامهای اهورایی از وهومن یاری میگیرد. پاسبانی چهارپایان سودمند در عالم جسمانی به این امشاسپند واگذار میشود. از این رو زرتشتیان در جشن بهمنگان یا بهمنجه که درروز بهمن از ماه بهمن واقع میشود از کشتار حیوانات سودمند و خوردن گوشت آنان خودداری مینمایند و برخی زرتشتیان، پرهیز ازخوردن و کشتار را در تمام روزهای بهمن ادامه میدهند.
در گاتها آمدهاست که اشوزرتشت به یاری مهین فرشته «بهمن» به پیامبری برگزیده شد. وهومن در جهان مینوی نماد منش نیکاهورامزدا است و با خواست او به اشوزرتشت روی میآورد و او را با گفتار و خواست اهورایی پیوند میدهد. در اوستا، بهشت خانهوهومن خوانده شدهاست و نیکوکاران در سرای وهومن (بهشت) به پاداش ایزدی میرسند. در نوشتههای پهلوی چون دینکرد و بندهش،وهومن نخستین آفریده است.
آداب و رسوم بهمنگان
در هنگام اجرای جشن بهمنگان، مردم قدیم ایران آیین و مراسم ویژهای را برپا میکردند. در چنین روزی صرف گیاه بهمن، از جمله آداباین جشن بوده که ایرانیان بسیار به آن پایبند بودند. چرا که خوردن این گیاه بسیار خوش یمن بوده است. همچنین عدهای از افراد درجشن بهمنگان گلهای سفید و سرخ بهمن را جهت شادباش و حتی طبخ غذا به کار میبردند. بسیاری از مردم کهن معتقد بودند ریشهگیاه بهمن، طبیعت گرم داشته و جهت تندرستی در ایام سرد زمستان بسیار مناسب است.
همچنین در روز بهمنگان از هرگونه ذبح یا کشتار حیوانات اجتناب میشد. به همین سبب نام دیگر آن، به عنوان روز ملی حمایت ازحیوانات بوده است.
از جمله مراسمات و آیینهای جشن بهمنگان، جلوگیری از کشتار جانوران فایدهدار و حتی تناول گوشت و فرآوردههای آنها بود. چرا کهآنها سعی داشتند با صرف نظر کردن از خوردن گوشت جانوران، از ابتدا به برخی امراض ناشی از مصرف این گونه گوشتها جلوگیریکنند. پیروان مذهب زرتشت که روز بهمنگان را به نام «مبر» میشناختند، از کشتار و یا خوردن گوشت جانوران مفید جلوگیری میکردند.
همزمان با مراسم بهمنگان، مردم با استفاده از یاه بهمن که دارای گلهای سرخ و سفید بوده آشی را طبخ کرده و در کنار یکدیگر میلمیکردند. همچنین با استفاده از این گیاه دمنوشی را مهیا کرده و مینوشیدند. گیاه بهمن کاربردهای متفاوتی داشته و در برخی مواقعمردم این گیاه را خشکانده و پودر آن را در خوراکیها و غذاهای مختلف اضافه مینمودند. در برخی اوقات نیز پودر خشکیده گیاه بهمنرا با شکر آمیخته کرده و بر روی غذاها میپاشیدند.
————————————————-
اگر از این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.