فرهنگ مردم چابهار، همچون نسیمی از جنوب ایران، ترکیبی از تاریخ، طبیعت و زندگی مردمانی است که در دل این سرزمین زیسته‌اند. این فرهنگ، از دل محیطی پویا و متنوع برخاسته و جلوه‌ای منحصربه‌فرد از تعامل انسان با طبیعت و محیط پیرامونش را به نمایشمی‌گذارد. سفر به چابهار نه‌تنها فرصتی برای کشف زیبایی‌های طبیعی، بلکه راهی برای آشنایی با فرهنگی عمیق و الهام‌بخش است.
ازدواج و مراسم مربوط به عروسی، یکی از مهم‌ترین و شادترین رویدادها در فرهنگ مردم سیستان و بلوچستان است. این سنت نه‌تنهاپیوندهای خانوادگی را تقویت می‌کند، بلکه به گسترش روابط بین تیره‌ها و طوایف نیز کمک می‌کند. در این منطقه، ازدواج معمولاً درونتیره‌ها و طوایف و بر اساس روابط خویشاوندی انجام می‌شود. فرآیند خواستگاری با آشنایی قبلی میان والدین آغاز می‌شود؛ در اینمرحله، رئیس خانواده پسر به خانه دختر می‌رود و پس از گپ و گفت‌های معمول، موضوع خواستگاری را مطرح می‌کند. خانواده پسرسپس چند روز منتظر پاسخ خانواده دختر می‌مانند. در این میان، مادر دختر موضوع را با او در میان می‌گذارد.
مراسم شیرینی‌خوران
نخستین مرحله رسمی عروسی، مراسم “شیرینی‌خوران” است. در این مراسم، لباس‌های عروسی به عروس تقدیم می‌شود، و مهمانان باشیرینی، خرما، نقل و چای پذیرایی می‌شوند. از این لحظه، دختر به طور رسمی نامزد پسر محسوب می‌شود. دوران نامزدی که گاهی تادو سال طول می‌کشد، با سنت‌هایی همراه است. در مناسبت‌هایی مانند عید فطر، قربان یا نوروز، اگر داماد در محل زندگی خود باشد،از سوی خانواده عروس دعوت می‌شود و به‌عنوان هدیه، مبلغی پول به همراه گوسفندی به خانواده عروس تقدیم می‌کند.
در میان بلوچ‌ها، مراسم ازدواج همچنان تا حد زیادی به سبک سنتی برگزار می‌شود. اگرچه به دلیل شرایط اقتصادی، عروسی‌هایبلوچی که در گذشته هفت شبانه‌روز به طول می‌انجامید، اکنون به سه شبانه‌روز محدود شده است، اما همچنان اهمیت سنت‌ها در اینمراسم مشهود است. در این خطه، سفره عقد و جهیزیه وجود ندارد و مراسم عقد معمولاً به ساده‌ترین شکل ممکن، اغلب در مسجد یاخانه، برگزار می‌شود.
بلوچ‌ها بیشتر در فصل بهار ازدواج می‌کنند، فصلی که به آن “بهارگاه” می‌گویند. البته زمان عروسی ممکن است تا شهریور، یعنی زمانبرداشت خرما که محصولی استراتژیک برای این منطقه است، متغیر باشد.
هشت مرحله اصلی ازدواج بلوچ ها
عروسی‌های بلوچی از هشت مرحله اصلی تشکیل شده‌اند که هرکدام آداب خاصی دارند:
به معنای “نشست دیدار”، مراسمی است که خانواده پسر برای خواستگاری به خانه دختر می‌روند. معمولاً پسرهای بلوچ بر اساستوصیه خانواده ازدواج می‌کنند. در این مراسم، بزرگان خانواده پسر علاقه خود را به دختر خانواده ابراز می‌کنند و در صورت توافق،مراسم خواستگاری رسمی می‌شود.
این مرحله معادل مراسم “بله‌برون” در سایر مناطق است. در این مراسم، خانواده دختر پاسخ مثبت خود را اعلام می‌کنند وبرنامه‌ریزی‌های بعدی آغاز می‌شود.
در این مراسم، مهریه و مال عروس تعیین می‌شود. مهریه ممکن است شامل پول نقد، نخل خرما، شتر یا گاو باشد که بسته به منطقهمتفاوت است. همچنین، رسم است که خانواده داماد مقداری طلا برای عروس فراهم کنند.
جل” پارچه‌ای تزیین‌شده با سوزن‌دوزی و آینه‌کاری است که برای پرده‌کشی استفاده می‌شود. این مراسم با آذین‌بندی اتاقی برای عروسآغاز می‌شود. عروس تا پایان مراسم عروسی در پشت “جل” پنهان می‌ماند و تنها محرمان خاص او را می‌بینند.
این مراسم نوعی حنابندان غیررسمی است که خانواده‌ها به‌صورت جداگانه برای عروس و داماد برگزار می‌کنند. در این مرحله، گاهیکمک‌های مالی از سوی اقوام به خانواده داماد ارائه می‌شود.
مراسم اصلی حنابندان است که با موسیقی و شادی همراه است. در این شب، دست‌های عروس و داماد حنا بسته می‌شود و تدارکاتنهایی عروسی انجام می‌شود.
در این مرحله، داماد برای مراسم آماده می‌شود. در گذشته، داماد را به رودخانه یا قنات می‌بردند و او را غسل می‌دادند. امروزه اینمرحله بیشتر در آرایشگاه‌ها انجام می‌شود. عروس نیز در این مرحله آماده و آرایش می‌شود.
این مرحله آغاز زندگی مشترک عروس و داماد است. عروس و داماد پس از برگزاری مراسم اصلی، برای چند روز در خانه پدر عروساقامت می‌کنند.
در میان بلوچ‌ها، مراسم عقد به طور ساده در مسجد یا خانه برگزار می‌شود. عروس به طور مستقیم به داماد “بله” نمی‌گوید؛ بلکه وکیلیاز میان نزدیکان خود انتخاب می‌کند. جهیزیه در عروسی‌های بلوچی وجود ندارد و تمام وسایل زندگی باید توسط داماد تأمین شود.
پس از مراسم عروسی، عروس و داماد معمولاً برای مدتی در خانه پدر عروس اقامت می‌کنند. این اقامت گاهی تا یک سال به طولمی‌انجامد و نشانه‌ای از حمایت خانواده‌ها از آغاز زندگی مشترک است. در نهایت، پس از فراهم شدن شرایط، عروس و داماد زندگیمستقل خود را آغاز می‌کنند.
این سنت‌ها که ریشه در فرهنگ و تاریخ بلوچ‌ها دارند، همچنان در بسیاری از مناطق بلوچستان زنده نگه داشته شده‌اند. باوجود تغییراتاجتماعی و اقتصادی، پایبندی به این آداب و رسوم بخشی از هویت مردم چابهار و دیگر مناطق بلوچستان است.
——————————————————-
اگر از این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
