چگونه از خانه‌تکانی به‌عنوان موقعیتی آموزشی استفاده کنم؟
این متن خلاصه شده، از نوشته‌‌ای با همین عنوان از خانم الهام فخرایی است.
اسفند ماه و نگاهی دیگر به خانه‌تکانی
۱- مدیریت و برنامه‌ریزی:
برای این که تجربه خانه‌تکانی را به تجربه‌ای جمعی نزدیک کنید از همان آغاز در قالب مدیر همه افراد خانواده را در جریان قرار دهید؛ اعلام کنید که خانه‌تکانی در پیش است. بچه‌ها را به صرف اینکه کم‌سن‌وسال هستند از ماجرا کنار نگذارید. حالا با کمک یکدیگر کارهایی را که باید انجام شود فهرست کنید، برای هر کدام زمان تعیین کنید و اولویت‌بندی داشته باشید. قطعا بخشی از کارها مربوط می‌شود به فضای عمومی منزل و بعضی موارد هم به فضای شخصی هر فرد. پس اجازه دهید هر کسی خودش به‌تنهایی در مورد فضای شخصی‌اش تصمیم بگیرد و اگر مایل بود و به کمک نیاز داشت، با او همراهی کنید. این موضوع به‌خصوص در مورد نوجوانان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
۲- مسوولیت‌پذیری:
بعد از برنامه‌ریزی حالا نوبت تقسیم کار و مسوولیت‌پذیری‌ست. نگاهی به فهرست بیندازید. براساس اولویتی که تعیین کرده‌اید و توانایی هر فرد، کارها را تقسیم کنید. برای بچه‌ها کارهای سبک‌تر و کوتاه‌تر؛ مثلاً از کودکتان بخواهید عروسک‌هایی را جدا کند که لازم است شسته شوند و سپس با نظارت شما در ماشین لباسشویی بیندازد. در مورد لباس‌ها و اسباب‌بازی‌ها هم به همین ترتیب عمل کنید. می‌توانید چند دستمال برای گردگیری و یک سطل کوچک برای جمع کردن زباله‌ها یا مواد دورریختنی در اختیارش قرار دهید. بگذارید حس کند در این جریان نقش فعالی دارد.
همراهی بچه‌ها نه‌تنها اعتمادبه‌نفس آنها را تقویت می‌کند، بلکه باعث می‌شود در آینده شاهد مشارکت و تعهد بیشتر آنها در تمیز نگهداشتن خانه باشید.
۳- انعطاف‌پذیری:
خیلی اوقات والدین و به‌خصوص مادرها ترجیح می‌دهند همه کارها را خودشان انجام دهند، فقط به این دلیل که مایلند تمیزکاری با کیفیت کامل انجام شود؛ درحالی‌که اگر به خانه‌تکانی در قالب موقعیتی آموزشی نگاه کنیم، کیفیت یادگیری و تجربه برایمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این میان می‌توانیم انعطاف‌پذیری را هم تمرین کنیم. خیلی سختگیر نباشید. قطعاً قرار نیست خانه را تا ارتفاع هزار متری بتکانید! درواقع در بدترین حالت شما بخشی از کارها را انجام داده‌اید، پس روحیه خوب برای استقبال از سال جدید آماده شده‌اید، پس به بچه‌ها سخت نگیرید. آنها در حال تمرین و کسب تجربه‌اند. این دستاوردها قطعاً ارزشش را دارد که کمی نامرتبی یا چند لکه را نادیده بگیرید.
۴- تفریح:
خانه‌تکانی را به تجربه شیرین جمعی تبدیل کنید، از موسیقی استفاده کنید، حتی اجازه بدهید بچه‌ها کمی شیطنت کنند و خودتان هم با آنها همراه شوید. یادتان باشد مرتب بازخوردهای مثبت به بچه‌ها بدهید و پایان هر قسمت را با خوراکی خوشمزه و استراحتی کوتاه جشن بگیرید. دقت کنید آنچه اینجا اهمیت دارد فرایند است و نه فقط نتیجه.
۵- نوآوری و پرورش خلاقیت:
یکی دیگر از قسمت‌های جالب خانه‌تکانی تغییراتی است که در فضای خانه یا چیدمان انجام می‌شود. ایده‌پردازی و اعمال این تغییرات تا مدتی فعالیت و پردازش مغزی جدیدی ایجاد می‌کند و ذهن را فعال‌تر می‌کند. از بچه‌ها هم بخواهید ایده‌های جدیدشان را طرح کنند. این تغییرات لزوما به‌معنای خرید وسایل جدید نیست؛ همین که محتویات قفسه کتاب‌های درسی را با غیردرسی عوض کنند، محل تخت را تغییر دهند یا برای زیباتر شدن محیط از گیاه استفاده کنند کافی است. در این مرحله با بچه‌ها تمرین می‌کنیم که چطور با امکانات موجود تغییر ایجاد کنیم و حال‌وهوای تازه‌ای در اطرافمان شکل دهیم. کمک کنید بچه‌ها زاویه‌های مختلفی در اتاقشان یا فضای خانه کشف کنند.
۶- نظم و همدلی:
یکی دیگر از قسمت‌های جالب خانه‌تکانی اینجاست که درک می‌کنیم چه چیزهایی داریم و چه چیزهایی نداریم. یک جعبه یا سبد مناسب در اختیار بچه‌ها قرار دهید و از آنها بخواهید تمام چیزهایی را که لازم ندارند، در آن بگذارند.
خودتان هم همین کار را بکنید. در مرحله بعدی می‌توانید تصمیم بگیرید که این وسایل اضافی را، اگر هنوز قابل استفاده‌اند، به چه کسانی بدهید. از این فرصت برای آموزش همدلی و نظم بخشیدن به محیط استفاده کنید.
۷- گفتگو و جشن پایانی:
حالا دیگر کارهای خانه‌تکانی تمام شده‌است؛ پس دور هم بنشینید و این تجربه جمعی را به نقد بگذارید. با هم گفتگو کنید و بگویید که کدام قسمتش را بیشتر دوست داشتید، کدام موارد برایتان خوشایند نبود، چه چیزهایی از این تجربه یاد گرفتید و آیا به هم نزدیک‌تر شده‌اید یا خیر، هر کدام چه احساسی از تغییرات ایجاد شده‌دارید و چطور می‌توانید این حس خوب را تداوم ببخشید. شاید با کمک بچه‌ها چند قانون تازه هم برای برقراری نظم یا سایر موارد تعیین کردید. حتماً بچه‌ها را بابت همراهی‌شان تحسین و تشویق کنید.
یادتان باشد از همان آغاز قرار بود این مراسم موقعیتی آموزشی و تجربه‌ای تازه باشد؛ بنابراین بر موارد مثبت بیشتر تأکید کنید و تا حد امکان انتقاد نکنید. از این فرصت استفاده کنید و روح تازه‌ای به زندگی و رابطه با بچه‌ها ببخشید و سال جدید را متفاوت شروع کنید.
منبع: خبرنامه الفبا
گردآوری: الهام زنجانیان
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
