قلمهگیری یکی از روشهای محبوب و ساده تکثیر گیاهان آپارتمانی و باغی است. در این روش، بخشی از گیاه مادر (معمولاً ساقه، برگ یا ریشه) جدا شده و در شرایط مناسب قرار میگیرد تا ریشهدار شود و به گیاه جدیدی تبدیل گردد. یکی از پرسشهای رایج در این زمینه این است که «قلمه را در آب بگذاریم یا خاک؟» هر دو روش طرفداران خاص خود را دارند و نتایج متفاوتی ارائه میدهند. در ادامه با جزئیات تفاوتها، مزایا و نکات کلیدی این دو روش آشنا میشویم.
اصول قلمهگیری
برای موفقیت در قلمهگیری، رعایت چند اصل ضروری است:
انتخاب گیاه مادر سالم: گیاهی که دچار آفات یا بیماری نباشد.
برش صحیح قلمه: استفاده از قیچی یا تیغ تیز برای جلوگیری از آسیب به بافت.
انتخاب زمان مناسب: بهترین زمان برای بسیاری از گیاهان، فصل بهار یا اوایل تابستان است.
فراهم کردن محیط مناسب: نور کافی، رطوبت مطلوب و دمای معتدل، عوامل کلیدی در ریشهزایی موفق هستند.
قلمهگیری در آب
در این روش، قلمه در ظرفی از آب تمیز قرار میگیرد تا ریشهها از گرههای ساقه شروع به رشد کنند.
مزایا
۱. مشاهده آسان ریشهزایی: امکان دیدن روند رشد ریشهها وجود دارد.
۲. کنترل بهتر شرایط: تغییر آب ساده است و میتوان سلامت قلمه را بررسی کرد.
۳. سرعت بالاتر ریشهدهی در برخی گیاهان: گیاهانی مانند پتوس و عبایی در آب سریعتر ریشهدار میشوند.
۴. کاهش خطر خشکی قلمه: آب محیطی مرطوب و پایدار برای رشد ریشهها فراهم میکند.
معایب
۱. ضعف ریشهها در انتقال به خاک: ریشههای رشد یافته در آب به رطوبت عادت میکنند و ممکن است در خاک سختتر سازگار شوند.
۲. احتمال پوسیدگی: اگر آب دیر به دیر تعویض شود، رشد باکتریها باعث پوسیدگی ساقه میشود.
۳. کمبود مواد مغذی: آب به تنهایی مواد غذایی کافی برای رشد پایدار قلمه ندارد.
نکات موفقیت
- استفاده از آب بدون کلر یا آب جوشیده سرد شده.
- تعویض آب هر ۳ تا ۵ روز.
- قرار دادن ظرف در مکانی با نور غیرمستقیم و دمای ثابت.
قلمهگیری در خاک
در این روش، قلمه مستقیماً در خاک مناسب کاشته میشود تا ریشهها در محیط طبیعی خود شکل گیرند.
مزایا
۱. ریشههای قویتر: ریشهها از همان ابتدا خود را با محیط خاک تطبیق میدهند.
۲. کاهش شوک انتقال: نیاز به جابجایی گیاه از آب به خاک وجود ندارد.
۳. رشد سریعتر پس از ریشهدهی: گیاهان پس از شکلگیری ریشهها سریعتر وارد مرحله رشد میشوند.
۴. امکان استفاده از هورمونهای ریشهزا: پودرهای هورمونی باعث افزایش سرعت و کیفیت ریشهدهی میشوند.
معایب
۱. عدم مشاهده رشد ریشه: نمیتوان بدون آسیب زدن به قلمه از وضعیت ریشهها مطلع شد.
۲. نیاز به دقت در آبیاری: آبیاری زیاد باعث پوسیدگی و کمبود آن باعث خشک شدن قلمه میشود.
۳. رشد کندتر در برخی گیاهان: بعضی گیاهان در آب سریعتر ریشه میدهند.
نکات موفقیت
- استفاده از خاک سبک با زهکشی مناسب، مانند ترکیب پرلیت و کوکوپیت.
- حفظ رطوبت یکنواخت بدون اشباع شدن خاک.
- نگهداری گلدان در مکانی با نور ملایم و دمای ثابت.
تفاوتهای کلیدی قلمهگیری در آب و خاک
| ویژگی: | قلمهگیری در آب: | قلمهگیری در خاک: |
| سرعت ریشهدهی: | برای برخی گیاهان سریعتر | معمولاً کمی کندتر |
| مشاهده روند رشد: | امکانپذیر | امکانپذیر نیست |
| قدرت ریشهها: | ریشههای نازکتر و حساستر | ریشههای قوی و سازگارتر |
| خطر پوسیدگی: | بیشتر در صورت تعویض نکردن آب | در اثر آبیاری بیشازحد |
| نیاز به انتقال: | باید به خاک منتقل شود | نیازی به انتقال ندارد. |
کدام روش بهتر است؟
پاسخ قطعی وجود ندارد؛ انتخاب روش به نوع گیاه و شرایط محیطی بستگی دارد. گیاهان نرمساقه مانند پتوس، بامبو و عبایی در آب بهتر ریشه میدهند، درحالیکه گیاهان چوبی و حساس مانند رز، حسنیوسف و فیکوس، در خاک نتایج بهتری دارند. بهطور کلی، اگر میخواهید ریشهها سریع تشکیل شوند و روند را ببینید، آب گزینه مناسبی است؛ اما برای داشتن گیاهی سالمتر و بدون شوک انتقال، خاک ارجحیت دارد.
نکات کلی برای موفقیت در هر دو روش
- استفاده از قلمه سالم با حداقل دو گره.
- حذف برگهای پایینی برای جلوگیری از پوسیدگی.
- ایجاد شرایط گرم و مرطوب، مشابه گلخانه.
- استفاده از هورمونهای ریشهزا برای افزایش شانس موفقیت.
- پرهیز از قرار دادن قلمه در معرض نور مستقیم خورشید.
جمعبندی
قلمهگیری روشی ساده و مؤثر برای تکثیر گیاهان است که میتواند به دو شکل آب یا خاک انجام شود. هر دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بین آنها به نوع گیاه، امکانات موجود و سلیقه فردی بستگی دارد. اگر هدف شما مشاهده سریع روند ریشهزایی است، قلمهگیری در آب جذاب خواهد بود؛ اما برای داشتن گیاهی مقاومتر و رشد پایدارتر، کاشت مستقیم در خاک توصیه میشود. با رعایت اصول درست، میتوان از هر دو روش برای تکثیر موفق گیاهان آپارتمانی بهره برد.
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
